Иҗат

– Сез – Джульетта,– диде. Кыз иркенләп көлеп җибәрде. – Ә сез, алайса, Ромео буласызмы? Сәгыйть шаярып ниләр генә димәсен, кыз да, үз итеп, елмаючан күзләрен уйнатып, шундый ук шуклык белән җавап кайтара торды. Сүз әйткән саен, аның аксыл чәч толымындагы ике күбәләк – ак бантлары – күңелгә җиңеллек өстәп очарга талпынгандай итә иде. Сәгыйтькә әле беркайчан да, бер кызның да болай ягымлы, үз итеп эндәшкәне дә юк иде.

Нигә мин боларны тәфсилләп, тәмләп сөйлим соң әле? Сөйлисем килмәгәнгә шулай сузам. Чөнки... Сөйләячәк вакыйгам ул вакытта минем яшь күңелемдә шактый авыр тәэсирләр калдырган иде.

Ясимә ял көннәрен көтеп ала. Балалар йортында паркка яисә зоопаркка, циркка бара торган көн ул. Юк ла, парк, цирк өчен генә дә түгел. Алары да ошый Ясимәгә, атна буе беркая чыкмыйча, балалар йортында яту ялыктырадыр шул. Яшәгән бүлмәләре җылы, якты анысы, уйнасаң уены, ашасаң ашы җитәрлек. Тәрбиячеләр әйбәт, бигрәк тә Гайшә апалары алар өчен үлеп тора.

Шәһәрнең бер хастаханәсендә шәфкать туташы булып эшләгән Зиләне, сине бер ир-егет бик күрергә тели, дип бер палатага чакырып алдылар. Үзе эшләгән бүлек булмаса да, Зилә авыруларыннан аз гына бушаган арада, әзрәк гаҗәпләнү хисе тоеп, хастаханәнең өченче катына менеп китте. Палатадагы ир-егетләр арасында койкасында баштанаяк одеялына төренеп яткан Данисны күргәч сикәнеп китсә дә, урындык алып, янына барып утырды.

Хәрби хезмәтнең ярты срогын диярлек бер кисәтү-искәрмәсез үтәгән Айратны часть командиры үзенә чакырып алды. “Рядовой Галимов, менә сиңа чираттан тыш ялга приказ. Вакытында килеп җит”,- дип искәртте. Туган өенә кайтып килергә бик өметләнсә дә, егет бу мәсьәлә болай тиз генә чишелер дип көтмәгән иде. Әнә, хезмәткә аннан алда алынган иптәшләренең дә кайберсе әле ялга кайтмаган.

Туганыннан артык күреп яраткан күршесе Зөһрә карчык үлеп, өч-дүрт ел үтүгә, аның өен авылның теге башында яшәгән ике балалы, яше утыздан арткан Зөлфәт сатып алгач, ялгызы яшәп яткан Гөлсемнең тынычлыгы югалды. Зөлфәтнең авыл халкына ясаган этлекләрен күреп-ишетеп белгән хатын, яңа күршеләре белән бик якыннан аралашмаса да, йорт-бакчалары терәлеп торгач, алардан качып та яши алмады.

Мин мәктәп директоры булып эшлим. Һәм мин бик әйбәт эшлим. Моңа кадәр безнең мәктәп пачка-пачка грамотасыз укучылар әзерләп чыгарган... Хәзер күз тимәсен: һәр укучының өтере үз урынында. Ноктасы үз урынында, хәтта сорау билгесен дә дөрес итеп куя беләләр. Авылның эшкуар-фермерлары документ тутырырга минем укучылар янына йөри. Хәзер бер гектар җирне рәсмиләштерү өчен ДТ тракторы авырлыгында кәгазь-документ  тутырырга кирәк ди бит.

“Тизрәк! Тизрәк!..” Кыска гына мизгелгә аңына килгән Айдар үз янында кайнашкан ак халатлы кешеләрнең кем икәнлеген дә, кая ашыкканнарын да аңламыйча, бөтен тәненә таралган кискен авыртудан тагын аңын җуйды... Тукталышта юл аша чыгарга басып торганда килеп бәрелгән машинаны ул хәтерләмәде. Изелгән аякларын бот төбеннән кисәчәкләрен белми иде әле утыз тугыз яшьлек авыл укытучысы...

Менә замана могҗизасы интернет дигәннәре авыл җиренә дә килеп җитте! Гөлфия анда бик озаклап утырырга мөмкинчелек тапмаса да, ара-тирә вакыт табып, бөтендөнья челтәренә кергәли башлады. Социаль челтәрләрнең берсендә үз сәхифәсен ачкан Гөлфия анда бергә укыган сыйныфташларын, ничә еллар буе күрмәгән дус-танышларын тапты.

Илгиз белән Сәрия гаийләсенә олы кайгы килде. 25 яшьлек уллары Самат фаҗигале рәвештә һәләк булды. Улларын күмгәч, Илгиз зираттан өйләренә кайтмады. Беркемгә берни аңлатыйча, шәһәрдән артык ерак булмаган бакчасына китте. Анда төзи башлаган йортлары яшәрлек булмаганлыктан, мунчаның алгы өлешен торырга җайлаштырып, шунда яши башлады.

Мин иртәнге салкын һаваны исни-исни урамга чыктым. Чынлап та, Минһаҗ ат җигеп килгән, кылый күзләрен елтыратып арбада утыра иде. Ул кияү егетләре кебек ак күлмәгенең изүләрен ачып җибәргән, уйналмыйча искергән гармуны да аяк астында ауный. Мине күргәч, күрше абый уңайсызланып китте, елмаерга тырышкан кебек булды, ләкин аның гөнаһсыз елмаюы ничектер ыржаюга охшый һәм көләсене китерә иде.

Каяндыр ишетелер-ишетелмәс кенә моң агыла иде. Урал тавының ташлы итәгендәге мәгърур кыяфәтле сылу каеннар шавында идеме ул, әллә инде тау күкрәген ярып, кылтык кызлар тавышы белән челтерәгән инеш агышында идеме – ничек кенә булмасын, колакны иркәләгән әлеге моң таң калырлык иде.

Хөрмәтле мөгаллимнәребез! Сез – безнең иң кадерлеләребез, үрнәк алырлык кешеләребез, туры юл күрсәтүчеләребез. Сез биргән белемнәр, сезнең үгет-нәсыйхәтегез безгә авыр тормышта да дөрес юлдан тайпылмыйча, гел алга барырга ярдәм итә. Һәрчак укучыларыгызның рәхмәтләренә төренеп, аларның ярдәмен тоеп яшәргә насыйп булсын! Сәламәтлек, ак бәхетләр, яңа куанычлар телибез! Бәйрәмегез белән!

Мәктәпне калдырып китәргә дә күп вакыт калмады балаларга. Әйе, балаларга. Буй-сыннары зифа, үзләре сөлектәй булсалар да, үзләренчә бик "зурдан" сөйләшсәләр дә, алар әле һаман да балалар шул... Укытучы Эльза, бүген мәктәпкә алдарак килде, никтер күңеле узе аңлата алмаган бер халәттә дукынлана, йөрәге күкрәктән менә-менә чыгам дип тибә... Бүген аның укучылары һәм ата-аналары белән очрашу булачак. Ул аларның сыйныф җитәкчесе булганга җиде ел булган, кара әле, җиде көн күк үтеп тә киткән! Инде аларның очар кошлар булып таралыр вакытлары да килеп җиткән. Шушы биш балага ярты йөрәген бирде Эльза апалары.

«Сәлам, Рамил! Хәлләрең ничек? Әйдә, танышабыз: мин Алинә булам. Казан кызы, университетта укыйм. Үзең турында яз әле. Җавап көтәм.»