ЗӨҺРӘ СӘХӘБИЕВА: ӘНИЕМНЕҢ КЫЗЫ, ӘТИЕМНЕҢ МАЛАЕ

Зөһрә Сәхәбиева - һәр буынга да үз, якын булган җырчыларның берсе. Әбиләр дә ярата аны, әниләр дә, "бәби"ләр дә үз итә. Ә без инде, үсмерләр журналы булгач, аның балачагы, иң хыялый чаклары турында төпчендек.

Әтиемнең малае, әниемнең кызы идем

Әтием Бөек Ватан сугышыннан каты яраланып кайтып, шактый еллар узгач, әнием белән алар инде башка балалары булмас дип яшәгәндә, Аллаһы Тәгалә үзләренә кинәт кенә мине биреп куйган. Миңа кадәр дә 4 кызлары булгач, малай көткәннәрдер, дип уйлыйм. Әтием гел әйтә иде: «Син туган елны без беренче тапкыр икмәккә туендык». Ул вакытта иң олы апама инде 20 тулып килгән, калганнарына ‒ 17, 12, 10ар яшь булган.
Төпчек булгач, иркә идем, ләкин эш мәсьәләсендә бер дә иркәләмәделәр, хезмәт тәмен белеп үстем. Апалар шәһәргә китеп, үз тормышларын коргач, әти-әнием янында мин генә калдым. Әтиемнең ‒ малае, әниемнең кызы булырга туры килде: печән дә чаптым, ат та җиктем, утын да ярдым, әтиемә сарай төзергә дә булыштым, әниемә өй эшләрен дә эшләштем... Әтием, картайган көнемә тормышыбыз нык булсын дип, балаларын борчымыйча яшәр өчен, бик күп көч куйды. Олыгаеп кына алып кайткан кызлары булгач, алар, күрәсең, үстереп бетерә алмасак, нишләр бу бала, ятим калмасмы, дип, минем өчен курыкканнардыр. Минем үземнең дә кечкенә чактан иң курыккан әйберем – кайчан да булса әти-әниемнең бу дөньядан китәчәген уйлау иде. Аллаһы Тәгаләдән һәрдаим аларның исән-сау булуын сорый идем.

«Борчылмагыз, аланында ул!»

Үземне күпме хәтерлим, гел җырлап йөрдем. Авылыбызга терәлеп үк торган урманда минем чыгып җырлый торган аланым да бар иде. Йөгереп чыгып китәм дә теге аланга, кеше күрмәгәндә, рәхәтләнеп җырлыйм. Мине югалтсалар, әнием, бер дә исе китмичә әйтә торган булган: «Борчылмагыз, аланында ул».
Мәктәптән кайткач, дәресләремне тиз генә әзерләп ташлый идем дә, өй эшләренә керешә идем. Шулай итеп, өй дә чиста-пөхтә, сабагым да укылган. Башта бөтен фәннәр дә җиңел бирелде. Әмма 6нчы класста, кызамык белән авырып китеп, ике атна уку калдырганга, математиканы аңламый башладым, «4»легә төштем. Шуннан бу «4»ле беркайчан да кире «5»легә әйләнмәде.
Кечкенә авыл баланы бик нык тәрбияли. Бала өчен иң зур хәсрәт ‒ ата-аналар җыелышында синең турында берәр начар сүз әйтүләре. Аны шунда ук бөтен авыл белеп ала. Шуңадыр, мин гел яхшы укырга тырыштым. Авыл китапханәсендә ниләр бар – барысын да укып чыктым. Әдәби китапларны мин күбрәк төнлә укый идем.

Гармун уйныйсым килә иде

Өебездә дә китаплар күп иде, әтием дә, әнием дә укымышлы кешеләр, икесе дә мәдрәсәдә укып чыкканнар. Әнкәм Тукайны яттан сөйли иде, сөйли генә түгел, көйли. «Сак-Сок», «Йосыф-Зөләйха»ларны мин беренче тапкыр аңардан ишеттем. Әтием пәйгамбәрләребезнең тарихларын сөйләп үстерде безне. Әти-әнием ярдәме белән мин дә динне үз иттем. Нәселебездә җиде буында да муллалар булган. Әтием дә, авыл халкы үтенече буенча, колхоз эшен калдырмыйча, мулла вазифасын үтәде.
Әнием искиткеч моңлы тавышлы иде. Тавыкларны чакырганда да тавышындагы шул моңга сокланып бетә алмый идем. Әтием тальянда уйный иде. Уйнаганын мин балачакта гына күреп калдым, аннары уйнамый башлады, тальяны да әллә кая югалды... Ә минем бик тә гармун уйныйсым килә иде. Әтидән ялына-ялына гармун алып бирүен сорадым. Әтием әйтте: «Гармун уйнау – кыз бала эше түгел!» Хәзер уйлап куям, ярый әле алып бирмәгән, алса, мин җырчы булып китмәс тә идем, бәлки. Гармунчы булыр идем.